Blog Letty Reimerink - Omgevingswet

Ontwikkeling versus omwenteling

De Omgevingsvisie legt straks een kader neer voor een toekomstbestendige ontwikkeling van Zaanstad. Hoe die toekomst er precies uit komt te zien, weten we niet. Via een traject van toekomstverkenningen en scenario’s bereiden we ons daar zo goed mogelijk op voor.

Hoe ga je vervolgens daadwerkelijk de stad vormgeven? Als je aan bewoners vraagt wat belangrijk is, dan gaat het vaak om behoud van het goede en vertrouwde of het terugbrengen van hetgeen men dreigt te verliezen, zoals een groene leefomgeving en de ‘Zaanse identiteit’. Bouw je voort op wat er is of kies je voor een radicale verandering?

Richard Sennett maakt daar in zijn boek ‘Stadsleven’ een ethische afweging van. Als je uitgaat van ontwikkeling dan bouw je verder op de stad die er is, rekening houdend met de context, zodat veranderingen geleidelijk worden opgenomen in het bestaande. In de beleving van mensen is dit vaak prettig, omdat veranderingen niet te veel opvallen. Maar wat als het bestaande – ook met een geleidelijke ontwikkeling – niet meer toekomstbestendig is? Neem als voorbeeld de klimaatcrisis. Die vraagt misschien wel van ons dat we hele andere huizen gaan bouwen of de beschikbare ruimte anders verdelen om ruimte te creëren voor bijvoorbeeld energieopwekking en –opslag. Soms is een omwenteling nodig om een fundamenteel probleem op te lossen. Net zoals de beste zeilboot op een gegeven moment voorbij werden gestreefd door de stoomboot. Het risico van te veel vernieuwing is weer dat alle steden op elkaar gaan lijken, omdat overal dezelfde hippe architectonische trends worden gevolgd.

Op weg naar de Zaanse Omgevingsvisie 2040 hebben we voortdurend te maken met verleden, heden en toekomst en de verbinding daartussen. Sennett geeft daarvoor een beetje houvast met de volgende uitspraak: ‘Het verleden is niet beter, enkel omdat het al gebeurd is. Net zo min als het nieuwe per se beter is, alleen omdat het in niets lijkt op het verleden.’